Plaćanje doprinosa

Plaćanje doprinosa regulisano je Zakonom o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje ("Sl. glasnik RS" broj 84/04 i 61/05 i 62/06 i 47/13) i sledećim podzakonskim aktima:

• Pravilnik o načinu i postupku obračunavanja i plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje za novozaposlene starije od 45, odnosno 50 godina ("Sl. glasnik RS" broj 99/04 i 33/05 i 72/06);
• Pravilnik o uslovima, postupku i načinu povraćaja više plaćenog doprinosa za obavezno socijalno osiguranje i prestanku obaveze plaćanja doprinosa po osnovu ugovorene naknade u tekućoj godini ("Sl. glasnik RS" broj 100/04);
• Pravilnik o načinu i postupku obračunavanja i plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje za pripravnike i novozaposlena lica mlađa od 30 godina ("Sl. glasnik RS" broj 72/06);
• Pravilnik o načinu i postupku obračunavanja i plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje za lica sa invaliditetom ("Sl. glasnik RS" broj 72/06);
• Odluka o utvrđivanju osnovnica na koje se plaća doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje za lica uključena u obavezno osiguranje ("Sl. glasnik RS" broj 98/04 i 69/08).

Za koje kategorije zaposlenih postoji obaveza uplate doprinosa

Osiguranici zaposleni za koje postoji obaveza uplate doprinosa su:

• lica u radnom odnosu, odnosno zaposlena u preduzeću, drugom pravnom licu, državnom organu, organu jedinica lokalne samouprave ili kod fizičkih lica;
• civilna lica na službi u vojsci, vojnim jedinicama i vojnim ustanovama;
• izabrana ili postavljena lica koja za obavljanje funkcije ostvaruju zaradu;
• lica koja su u skladu sa propisima o radu zaposlena van prostorija poslodavca;
• zaposleni upućeni na rad u inostranstvo, odnosno zaposleni u preduzeću koje obavlja delatnost ili usluge u inostranstvu, ako nisu obavezno osigurani po propisima te zemlje ili ako međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno;
• domaći državljani koji su na teritoriji Republike zaposleni kod stranih ili međunarodnih organizacija i ustanova, stranih diplomatskih i konzularnih predstavništava ili kod stranih pravnih i fizičkih lica, ako međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno;
• strani državljani i lica bez državljanstva koji su na teritoriji Republike zaposleni kod stranih ili međunarodnih organizacija i ustanova, stranih diplomatskih i konzularnih predstavništava, ako je takvo osiguranje predviđeno međunarodnim ugovorom, kao i kod stranih pravnih i fizičkih lica, ako međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno;
• lica koja u skladu sa zakonom obavljaju privremene i povremene poslove, ako nisu osigurana po drugom osnovu;
• lica koja u skladu sa zakonom obavljaju privremene i povremene poslove preko omladinskih zadruga, a imaju navršenih 26 godina života, odnosno bez obzira na godine života ako nisu na školovanju;
• zaposleni za čijim je radom prestala potreba, kao i lica kojima je prestalo zaposlenje zbog stečaja, likvidacije, odnosno u svim drugim slučajevima prestanka rada poslodavca, dok ostvaruju novčanu naknadu prema propisima o radu i zapošljavanju, s tim što za njih doprinos plaća organizacija nadležna za zapošljavanje.

Kada zaposleni ostvaruje prihode po više različitih osnova (pored zarade po osnovu radnog odnosa ostvaruje i prihod po osnovu obavljanja samostalne delatnosti ili obavljanja poslova po osnovu ugovora), doprinos za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje se obračunava i plaća po svim tim osnovima Fondu, do iznosa najviše godišnje osnovnice doprinosa.

Ko plaća doprinos i na koju osnovicu

Za osiguranika zaposlenog doprinos plaćaju zaposleno lice i poslodavac, po istoj stopi i na istu osnovicu.

Obveznik obračunavanja i plaćanja doprinosa i na teret radnika i na teret poslodavca za zaposlena, izabrana imenovana i postavljena lica i lica koja obavljaju privremene i povremene poslove je poslodavac. Poslodavac je dužan da doprinose obračuna i uplati istovremeno sa isplatom zarade, po propisima koji važe u momentu njene isplate. Ako poslodavac ne isplati zaradu do 30. u tekućem mesecu za prethodni mesec, dužan je da najkasnije do tog roka obračuna i uplati doprinose za prethodni mesec na najnižu mesečnu osnovicu doprinosa.

Doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje plaća se na osnovicu koju čini isplaćena zarada zaposlenog sa porezima i doprinosima (bruto zarada), s tim što ta zarada ne može biti niža od najniže, niti viša od najviše mesečne osnovice doprinosa.

Ukoliko je isplaćena zarada niža od najniže mesečne osnovice doprinosa, doprinos se plaća na tu najnižu osnovicu važeću na dan uplate doprinosa. Najnižu mesečnu osnovicu doprinosa čini iznos od 40% prosečne mesečne zarade u Republici isplaćene u prethodnom kvartalu za koji su objavljeni podaci republičkog organa nadležnog za poslove statistike, a primenjuje se od prvog u narednom mesecu po njenom objavljivanju.

Ukoliko je isplaćena zarada viša od najviše mesečne osnovice doprinosa, doprinos se plaća na tu najvišu osnovicu važeću na dan uplate doprinosa. Najvišu mesečnu osnovicu doprinosa čini petostruki iznos prosečne mesečne zarade isplaćene po zaposlenom u Republici prema poslednjem objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike, a primenjuje se od prvog u narednom mesecu po objavljivanju podatka o prosečnoj mesečnoj zaradi. Najvišu godišnju osnovicu doprinosa čini petostruki iznos prosečne godišnje zarade u Republici, isplaćene u godini za koju se obračunavaju i plaćaju doprinosi, a objavljuje je ministar nadležan za poslove finansija.

Povraćaj više plaćenog doprinosa

Osiguranik koji je sam obveznik doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje ima pravo na povraćaj više plaćenog iznosa doprinosa, ukoliko je doprinos platio na osnovicu koja prelazi iznos najviše godišnje osnovice doprinosa.

Rešenje o pravu na povraćaj više plaćenog iznosa doprinosa donosi Poreska uprava, na zahtev obveznika doprinosa.

Povraćaj više plaćenog doprinosa vrši se po isteku kalendarske godine za prethodnu godinu, na osnovu podataka unetih u matičnu evidenciju nadležnog Fonda PIO, potvrde isplatioca prihoda o visini osnovnice doprinosa i plaćenim doprinosima po odbitku i podataka nadležne organizacione jedinice Poreske uprave o osnovici i visini obračunatog i plaćenog doprinosa po rešenju.